คำประกาศอิสรภาพของสหรัฐอเมริกาได้กล่าวถึง “ชีวิต เสรีภาพ และการเสาะแสวงหาความสุข” (life liberty and the pursuit of happiness) ซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้สร้างได้มอบสิทธิที่เพิกถอนไม่ได้ให้กับมนุษย์
ทำไมคำประกาศนี้ไม่ใช้คำว่า “ชีวิต เสรีภาพ และความสุข” ความสุขอย่างเดียวไม่ได้ต้องพ่วงท้ายด้วยการเสาะแสวงหาความสุข หรือ ทอมัส เจฟเฟอร์สัน ผู้ร่างประกาศ ทราบว่ามนุษย์มีสิทธิแค่เสาะแสวงหาความสุขโดยไม่มีโอกาสได้รับความสุขที่แท้จริง
ลองตั้งคำถามกับตัวคุณเองว่า เหตุการณ์อะไรที่ทำให้คุณมีความสุขที่สุดในชีวิต อย่างเช่นสอบเข้ามหาลัยได้ เรียนจบ คนที่ชอบตอบรับเป็นแฟน ได้เข้าทำงานบริษัทในฝัน ได้โบนัสก้อนใหญ่ ฯลฯ พอจะจำได้ไหมครับ คุณอาจจะไม่แน่ใจว่าเหตุการณ์นั้นได้เกิดขึ้นจริงหรือปล่าวเพราะรู้สึกเลือนลางดั่งความฝัน และความสุขที่ได้รับก็จืดจางไปตามกาลเวลา(อันสั้น)
การเสาะแสวงหาความสุขเป็นเหมือนการวิ่งไล่ตามเงาตัวเอง เหมือนจะได้อยู่แค่เอื้อมแต่ก็เอื้อมไม่ถึงสักที
ถ้าความสุขคือการพยายามทำเป้าหมายบางประการให้สำเร็จ พอถึงเป้าหมายบางอย่างแล้วก็ได้รับความสุขจริงแต่เพียงระยะเวลาสั้น ๆ ความสุขเหล่านั้นก็หายไป แล้วก็ต้องวิ่งตามเป้าหมายใหม่ ๆ ไปเรื่อย ๆ
ทุกวันนี้ผมพยายามคอยเฝ้าถามว่าแท้จริงแล้วความสุขคืออะไร ทำไมถึงเป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนในโลกไขว่คว้า
ผมลองชวนมาตรวจสอบเป้าหมายที่แท้จริงของการกระทำใด ๆ ได้โดยการถามว่าทำไม 5 ครั้ง เช่น
ทำไปเราถึงต้องเป็นเจ้าของการรถสวย สมรรถภาพดี -> เพื่อความปลอดภัย
ทำไมต้องการความปลอดภัย -> เพื่อมีชีวิตต่อไปกับคนที่เรารัก
ทำไมต้องมีชีวิตต่อไปกับคนที่เรารัก -> เพื่อจะได้ดูแลเขา
ทำไมต้องดูแลคนที่เรารัก -> เพื่อให้คนที่เรารักมีความสุข
ทำไมอยากให้คนที่เรารักมีความสุข -> เพราะเราจะได้มีความสุข
ส่วนใหญ่พอถามทำไมประมาณ 5 ครั้ง คำตอบที่ได้คือความสุขหรือพ้นทุกข์ทั้งสิ้น
ข้อสังเกตุคือไม่ว่าจะได้มาในสิ่งที่ต้องการเท่าไหร่ ก็เหมือนไม่ได้เจอความสุขที่แท้จริงสักที เช่นตอนเรายังเด็กเราต้องการเป็นผู้ใหญ่เพื่ออิสรภาพ แต่พอโตเข้าจริง ๆ การเป็นผู้ใหญ่ก็ไม่ได้มีความสุขดังที่คิด อยากเรียนจบแล้วได้ทำงานเพื่อจะได้มีเงินใช้เยอะ ๆ จะได้มีความสุข พอมีงานทำแล้วมีเงินใช้ก็ไม่มีความสุขอยู่ดี ตอนเงินเดือนหมื่นห้าก็คิดว่าถ้าได้เงินเดือนห้าหมื่นจะมีความสุข แต่พอเงินเดือนห้าหมื่นค่าใช้จ่ายก็เพิ่มขึ้นภาระเพิ่มขึ้น ตอนเงินเดือนหมื่นห้าอาจมีความสุขกว่าตอนเงินเดือนห้าหมื่นด้วยซ้ำ
หรือแท้จริงแล้วการตั้งเป้าหมายในความสุขไม่ใช่สิ่งที่ถูกต้อง หรือการแสวงหาความสุขที่แท้จริงคือการไม่แสวงหาความสุขนั่นเอง
